-6- Eindspeltips: loper tegen pionnen

Auteur: Herman Grooten
--------------------------------------------------------------------------------
Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders
kunnen spelen?”
Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten
zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Speciaal voor de clubschaker is dit alweer de zesde aflevering van een serie die gaat over het eindspel. Omdat collega Twan Burg momenteel bezig is met
de voorbereidingen op het Tata Steel toernooi, lukt het hem even niet om u te trakteren op een mooi eindspel. Vandaar dat ik het even van hem overneem.

In deze aflevering gaat aandacht voor de strijd van een loper tegen meerdere vijandelijke pionnen. De loper is een sterk stuk, maar kent een grote beperking:
hij mag maar op een kleur velden komen. Bij het tegenhouden van een vijandelijke pion heeft hij meestal geen problemen omdat hij vanaf grote afstand controle
kan uitoefenen.

Stelling:
Wit: Kc8 b7
Zwart: Kd2 Le5
Wit aan zet

Zet maar eens een stelling op het bord met een witte koning op c8 en een pion op b7. De zwarte loper van h2 houdt de pion simpel tegen, want zodra wit
promoveert
tot dame met 1. b8D geeft zwart zijn loper.

Interessanter is de strijd van de loper tegen meerdere pionnen. Hij heeft dan de hulp van de eigen koning nodig om de vijandelijke vrijpionnen af te stoppen.
Laten we het volgende diagram onder de loep nemen.

Stelling:
Wit: Kc8 b7 h3
Zwart: Kd2 Le5
Zwart aan zet

In deze stelling houdt zwart met zijn loper de b-pion tegen, de koning moet de h-pion afstoppen. Zoals we bij pionneneindspelen hebben geleerd, dient de
koning in het vierkant van de pion te komen om de pion tegen te kunnen houden. Het vierkant is hier gedefinieerd als het gebied dat wordt gemarkeerd door
de velden h3-h8-c8-c3. Wit aan zet speelt
1. h4
En nu komt het erop aan dat de zwarte koning in het nieuwe vierkant (h4-h8-d8-d4) komt van de witte h-pion. Dat lukt met:
1. h4 Ke4 2. h5 Kf5 3. h6 Kg6
½ - ½

Stelling:
Wit: Kc8 b7 h4
Zwart: Kd4 Lh2
Wit aan zet

Een klein verschilletje kan het verschil uitmaken tussen remise en verlies. Verplaatsen we in de vorige diagramstelling de zwarte koning van d3 naar c3,
dan verliest zwart. Na
1. h4 Kd4 2. h5
kan de zwarte koning niet via veld e5 het vierkant van de h-pion binnenstappen omdat hij dan de werking van zijn loper verstoort. De loperdiagonaal dient
open te blijven omdat wit anders met 3. b8 een dame haalt. Dit motief wordt in de wereld van de studiecomposities een interferentie genoemd.
1-0

Hoe lastig dit soort stellingen uit elkaar te houden zijn, blijkt uit de volgende twee diagrammen, die zo weinig van elkaar verschillen dat er ogenschijnlijk
niets aan de hand is. Toch blijkt de eerste stelling remise te zijn en de tweede gewonnen voor wit.

Stelling:
Wit: Kc8 b7 h3
Zwart: Kd3 Lh2
Wit aan zet

1. h4 Ke4 2. h5 Kf5 3. h6 Kg6 1/2-1/2

Stelling:
Wit: Kc8 b7 h3
Zwart: Kc3 Lh2
Wit aan zet

1. h4 Kd4 2. h5
en de koning kan niet via veld e5 het vierkant van de pion binnenstappen omdat hij dan de werking van zijn loper verstoort.
1-0

Dit verstoren van de werking van de loper door te zorgen dat de koning en de loper elkaar in de weg lopen is natuurlijk een dankbaar gegeven. In het volgende
voorbeeld maakt wit gebruik van dit idee.

Stelling:
Wit: Kd5 b6 g4
Zwart: Kf6 Lh6
Wit aan zet

Op het eerste gezicht lijkt wit niet tot winst te kunnen komen. Na 1. b7 houdt zwart de pion tegen met 1. … Lf4 en op 1. Ke4 om 1. … Lf4 te verhinderen,
speelt zwart 1. … Lf8! Na 2. b7 kan hij dan met 2. … Ld6 alsnog op de belangrijke diagonaal komen. Wit heeft echter een aardige combinatie tot zijn beschikking.
1. g5+!
Met dit pionoffer verstoort hij de samenwerking tussen koning en loper.

1. ... Lxg5
Op 1. ... Kxg5 volgt direct 2. b7 en de pion loopt door.
2. Ke4!
En omdat de zwarte koning op f6 flink in de weg staat is de loper niet in staat om in twee zetten tijd de diagonaal b8-h2 te bereiken.
1-0

Nu gaan we eens kijken naar een wat gecompliceerder geval. Wit moet de strijd aangaan met twee gevaarlijke zwarte pionnen. De zwarte koning is een sta
in de weg. Hij zorgt ervoor dat wit niet zomaar zijn koning kan gebruiken bij het tegenhouden van een van de pionnen. Het gaat erom dat wit bepaalt welke
pion hij tegenhoudt met de loper en welke met de koning. We maken er uiteraard een opgave van.

OPGAVE

Eindspelstudie van Selesniev 1917.
Stelling:
Wit: Ke5 Le6
Zwart: Ke3 b4 h4
Wit aan zet

Hoe maakt wit remise?
Klik hier voor de oplossing
Alle partijen of fragmenten via de viewer:

Onderwerpen in de rubriek: Eindspelen

Rubrieken in de hoofdrubriek Schaaktheorie: openingen en eindspelen

Overzicht van hoofdrubrieken

terug naar begin van de pagina
Terug naar de nieuwspagina

Einde pagina